విశ్వమయః రథః - డా.నాగవరప్రసాదరావః చండ్రపాటి

విశ్వమయః రథః .....

యదా పంచభూతాని న జాతాని, వసవాదిత్యరుద్రతారకాః న జాతాః, సర్వమిదం శూన్యం నిరాలంబంశ్చావర్తత. తదా దిగంతరాలే నిరాలంబే శూన్యే గతిం ప్రగతిం చ కామయమానో విశ్వకర్మాయం గత్యర్థకం విశ్వమయరథం సృష్ట్వా తదేవానుప్రావిశత్. అచింత్య నిర్మాణకుశలః స్వయం చ సారథిశ్చాభూత్.

తథా తస్మిన్ విశ్వరూపే రథే అనంతాః తారకాః చక్రరూపాః సంకల్పితాః. అసంఖ్యాకాః తేజో విరాజితాః ఆదిత్యాః నేమయః కృత్వా సంకీలితాః. విశ్వేస్మిన్ పరిభ్రమమాణాః గ్రహోపగ్రహాః అశ్వరూపాః సునియోజితాః. తేషామశ్వరూపాణాం గ్రహోపగ్రహాణాం నియమనార్థం కక్ష్యారూపాః ప్రగ్రహాః సంయోజితాః. కక్ష్యాంతర్గతాంతరాలాః ఏవ తేషాం మార్గాః అభూవన్.

సర్వే ఏతే నిరాలంబాః సంతో అపి విశ్వకృతః నియమాధీనాః. విశ్వకృతా జనితేషు నియోజితేషు గ్రహోపగ్రహేషు పృథివీయం సదా స్వమావర్త్యమానా ఆదిత్యం పరితః పరిభ్రమమాణా చకాస్తి. ఏతస్యాం పృథివ్యాం భారతే పరమపావనే జగన్నాథధామ్ని ప్రమోదభరితః మహానయం రథోత్సవః వర్షం వర్షం ఆషాఢశుక్లద్వితీయాయాం సంపద్యమానో విరాజతే.

తత్ర ప్రత్యేకం రథోత్సవే వినూత్నా కాంతిమయాః త్రయం రథాః, రథకర్మణి కుశలైః నిర్మియమాణాః సుసజ్జితాః సవైభవమశేషజనవాహిన్యా నీయమానాః నరీనృత్యంతే.ఏతేషు రథేషు జగన్నాథః బలభద్రః సుభద్రా చ సమారూఢాః రారాజంతే.

ప్రతివర్షం ప్రత్యావర్తమానాత్ రథోత్సవాదపి రథోత్సవో అయం వైశిష్ట్యం బిభర్తి. యతో హి ద్వాదశవర్షేషు ఏకోనవింశతివర్షేషు వా ప్రత్యావర్తమానే అస్మిన్ రథోత్సవే నా కేవలం రథాః వినూత్నాః తదధిరూఢాః దేవాశ్చ నవకలేవరత్వమాపన్నాః దృశ్యంతే.

ఆబాలవృద్ధాః భారతీయాః భారతేతరాశ్చ సర్వమానవ మనోరాజ్యాధిరూఢానాం బలభద్ర సుభద్రా సహిత జగన్నాథరథానాం అగ్రే సరణ పురస్సరం కృతకృత్యతాం ప్రాప్తప్రాప్తవ్యతాం చ మన్యంతే. తదర్థం సమీహితం జనప్రళయనాట్యమత్ర దృగ్గోచరీ భవతి. రథపతాకాః వియత్పథిషు మహా విహంగ సదృశాః ప్లవమానాః మనః ఆహ్లాదయంతి.

శుభేస్మిన్నవసరే సర్వేషాం జనానాం భద్రం కామయమానా ప్రియవాక్ ఋంగ్మంత్రమముం స్మారం స్మారం విరమతి. భద్రం కర్ణేభిః శ్రుణుయామ దేవాః భద్రం పశ్యేమాక్షభిర్యజత్రాః. స్థిరైరంగై స్తుష్టువాంసస్తనూభిః వ్యశేమ దేవహితం యదాయుః. (1/89/8)

డా.నాగవరప్రసాదరావః చండ్రపాటి.