Ramayanam Balakanda Sarga 1 -రామాయణంబాలకాండం 01

|| నారదవాక్యమ్ (సంక్షేప రామాయణం) ||

• తపఃస్వాధ్యాయనిరతం తపస్వీ వాగ్విదాం వరమ్ | నారదం పరిపప్రచ్ఛ వాల్మీకిర్మునిపుంగవమ్ ||
• కోఽన్వస్మిన్సాంప్రతం లోకే గుణవాన్ కశ్చ వీర్యవాన్ | ధర్మజ్ఞశ్చ కృతజ్ఞశ్చ సత్యవాక్యో దృఢవ్రతః ||  
• చారిత్రేణ చ కో యుక్తః సర్వభూతేషు కో హితః | విద్వాన్ కః కః సమర్థశ్చ కశ్చైకప్రియదర్శనః ||  
• ఆత్మవాన్ కో జితక్రోధో ద్యుతిమాన్ కోఽనసూయకః | కస్య బిభ్యతి దేవాశ్చ జాతరోషస్య సంయుగే ||
• ఏతదిచ్ఛామ్యహం శ్రోతుం పరం కౌతూహలం హి మే | మహర్షే త్వం సమర్థోఽసి జ్ఞాతుమేవంవిధం నరమ్ ||
• శ్రుత్వా చైతత్త్రిలోకజ్ఞో వాల్మీకేర్నారదో వచః | శ్రూయతామితి చామంత్ర్య ప్రహృష్టో వాక్యమబ్రవీత్ ||
• బహవో దుర్లభాశ్చైవ యే త్వయా కీర్తితా గుణాః | మునే వక్ష్యామ్యహం బుద్ధ్వా తైర్యుక్తః శ్రూయతాం నరః ||
• ఇక్ష్వాకువంశప్రభవో రామో నామ జనైః శ్రుతః | నియతాత్మా మహావీర్యో ద్యుతిమాన్ధృతిమాన్వశీ ||
• బుద్ధిమాన్నీతిమాన్వాగ్మీ శ్రీమాన్ శత్రునిబర్హణః | విపులాంసో మహాబాహుః కంబుగ్రీవో మహాహనుః ||
• మహోరస్కో మహేష్వాసో గూఢజత్రురరిందమః | ఆజానుబాహుః సుశిరాః సులలాటః సువిక్రమః ||
• సమః సమవిభక్తాంగః స్నిగ్ధవర్ణః ప్రతాపవాన్ | పీనవక్షా విశాలాక్షో లక్ష్మీవాన్ శుభలక్షణః ||
• ధర్మజ్ఞః సత్యసంధశ్చ ప్రజానాం చ హితే రతః | యశస్వీ జ్ఞానసంపన్నః శుచిర్వశ్యః సమాధిమాన్ ||
• ప్రజాపతిసమః శ్రీమాన్ ధాతా రిపునిషూదనః | రక్షితా జీవలోకస్య ధర్మస్య పరిరక్షితా || ౧౩ || రక్షితా స్వస్య ధర్మస్య స్వజనస్య చ రక్షితా | వేదవేదాంగతత్త్వజ్ఞో ధనుర్వేదే చ నిష్ఠితః || ౧౪ || సర్వశాస్త్రార్థతత్త్వజ్ఞః స్మృతిమాన్ప్రతిభానవాన్ | సర్వలోకప్రియః సాధురదీనాత్మా విచక్షణః ||
• సర్వదాభిగతః సద్భిః సముద్ర ఇవ సింధుభిః | ఆర్యః సర్వసమశ్చైవ సదైవ ప్రియదర్శనః ||
• స చ సర్వగుణోపేతః కౌసల్యానందవర్ధనః | సముద్ర ఇవ గాంభీర్యే ధైర్యేణ హిమవానివ ||
• విష్ణునా సదృశో వీర్యే సోమవత్ప్రియదర్శనః | కాలాగ్నిసదృశః క్రోధే క్షమయా పృథివీసమః ||
• ధనదేన సమస్త్యాగే సత్యే ధర్మ ఇవాపరః | తమేవం‍గుణసంపన్నం రామం సత్యపరాక్రమమ్ ||
• జ్యేష్ఠం శ్రేష్ఠగుణైర్యుక్తం ప్రియం దశరథః సుతమ్ | ప్రకృతీనాం హితైర్యుక్తం ప్రకృతిప్రియకామ్యయా ||
• యౌవరాజ్యేన సంయోక్తుమైచ్ఛత్ప్రీత్యా మహీపతిః | తస్యాభిషేకసంభారాన్దృష్ట్వా భార్యాఽథ కైకయీ ||
• పూర్వం దత్తవరా దేవీ వరమేనమయాచత | వివాసనం చ రామస్య భరతస్యాభిషేచనమ్ ||
• స సత్యవచనాద్రాజా ధర్మపాశేన సంయతః |
• వివాసయామాస సుతం రామం దశరథః ప్రియమ్ ||
• స జగామ వనం వీరః ప్రతిజ్ఞామనుపాలయన్ | పితుర్వచననిర్దేశాత్కైకేయ్యాః ప్రియకారణాత్ ||
• తం వ్రజంతం ప్రియో భ్రాతా లక్ష్మణోఽనుజగామ హ | స్నేహాద్వినయసంపన్నః సుమిత్రానందవర్ధనః ||
• భ్రాతరం దయితో భ్రాతుః సౌభ్రాత్రమనుదర్శయన్ | రామస్య దయితా భార్యా నిత్యం ప్రాణసమా హితా ||
• జనకస్య కులే జాతా దేవమాయేవ నిర్మితా | సర్వలక్షణసంపన్నా నారీణాముత్తమా వధూః ||
• సీతాప్యనుగతా రామం శశినం రోహిణీ యథా | పౌరైరనుగతో దూరం పిత్రా దశరథేన చ ||
• శృంగిబేరపురే సూతం గంగాకూలే వ్యసర్జయత్ | గుహమాసాద్య ధర్మాత్మా నిషాదాధిపతిం ప్రియమ్ ||
• గుహేన సహితో రామో లక్ష్మణేన చ సీతయా | తే వనేన వనం గత్వా నదీస్తీర్త్వా బహూదకాః ||
• చిత్రకూటమనుప్రాప్య భరద్వాజస్య శాసనాత్ | రమ్యమావసథం కృత్వా రమమాణా వనే త్రయః ||
• దేవగంధర్వసంకాశాస్తత్ర తే న్యవసన్సుఖమ్ | చిత్రకూటం గతే రామే పుత్రశోకాతురస్తథా ||
• రాజా దశరథః స్వర్గం జగామ విలపన్సుతమ్ | మృతే తు తస్మిన్భరతో వసిష్ఠప్రముఖైర్ద్విజైః ||
• నియుజ్యమానో రాజ్యాయ నైచ్ఛద్రాజ్యం మహాబలః | స జగామ వనం వీరో రామపాదప్రసాదకః ||
• గత్వా తు సుమహాత్మానం రామం సత్యపరాక్రమమ్ | [స మహా.] అయాచద్భ్రాతరం రామమార్యభావపురస్కృతః ||
• త్వమేవ రాజా ధర్మజ్ఞ ఇతి రామం వచోఽబ్రవీత్ | రామోఽపి పరమోదారః సుముఖః సుమహాయశాః ||
• న చైచ్ఛత్పితురాదేశాద్రాజ్యం రామో మహాబలః | పాదుకే చాస్య రాజ్యాయ న్యాసం దత్త్వా పునః పునః ||
• నివర్తయామాస తతో భరతం భరతాగ్రజః | స కామమనవాప్యైవ రామపాదావుపస్పృశన్ ||
• నందిగ్రామేఽకరోద్రాజ్యం రామాగమనకాంక్షయా | గతే తు భరతే శ్రీమాన్సత్యసంధో జితేంద్రియః ||
• రామస్తు పునరాలక్ష్య నాగరస్య జనస్య చ | తత్రాగమనమేకాగ్రో దండకాన్ప్రవివేశ హ ||
• ప్రవిశ్య తు మహారణ్యం రామో రాజీవలోచనః | విరాధం రాక్షసం హత్వా శరభంగం దదర్శ హ ||
• సుతీక్ష్ణం చాప్యగస్త్యం చ అగస్త్యభ్రాతరం తథా | అగస్త్యవచనాచ్చైవ జగ్రాహైంద్రం శరాసనమ్ ||
• ఖడ్గం చ పరమప్రీతస్తూణీ చాక్షయసాయకౌ | వసతస్తస్య రామస్య వనే వనచరైః సహ ||
• ఋషయోఽభ్యాగమన్సర్వే వధాయాసురరక్షసామ్ | స తేషాం ప్రతిశుశ్రావ రాక్షసానాం తథా వనే ||
• ప్రతిజ్ఞాతశ్చ రామేణ వధః సంయతి రక్షసామ్ | ఋషీణామగ్నికల్పానాం దండకారణ్యవాసినామ్ ||
• తేన తత్రైవ వసతా జనస్థాననివాసినీ | విరూపితా శూర్పణఖా రాక్షసీ కామరూపిణీ ||
• తతః శూర్పణఖావాక్యాదుద్యుక్తాన్సర్వరాక్షసాన్ | ఖరం త్రిశిరసం చైవ దూషణం చైవ రాక్షసమ్ ||
• నిజఘాన రణే రామస్తేషాం చైవ పదానుగాన్ | వనే తస్మిన్నివసతా జనస్థాననివాసినామ్ ||
• రక్షసాం నిహతాన్యాసన్సహస్రాణి చతుర్దశ | తతో జ్ఞాతివధం శ్రుత్వా రావణః క్రోధమూర్ఛితః ||
• సహాయం వరయామాస మారీచం నామ రాక్షసమ్ | వార్యమాణః సుబహుశో మారీచేన స రావణః ||
• న విరోధో బలవతా క్షమో రావణ తేన తే | అనాదృత్య తు తద్వాక్యం రావణః కాలచోదితః ||
• జగామ సహమారీచస్తస్యాశ్రమపదం తదా | తేన మాయావినా దూరమపవాహ్య నృపాత్మజౌ ||
• జహార భార్యాం రామస్య గృధ్రం హత్వా జటాయుషమ్ | గృధ్రం చ నిహతం దృష్ట్వా హృతాం శ్రుత్వా చ మైథిలీమ్ ||
• రాఘవః శోకసంతప్తో విలలాపాకులేంద్రియః | తతస్తేనైవ శోకేన గృధ్రం దగ్ధ్వా జటాయుషమ్ ||
• మార్గమాణో వనే సీతాం రాక్షసం సందదర్శ హ | కబంధం నామ రూపేణ వికృతం ఘోరదర్శనమ్ ||
• తం నిహత్య మహాబాహుర్దదాహ స్వర్గతశ్చ సః | స చాఽఽస్య కథయామాస శబరీం ధర్మచారిణీమ్ ||
• శ్రమణీం ధర్మనిపుణామభిగచ్ఛేతి రాఘవమ్ | సోఽభ్యగచ్ఛన్మహాతేజాః శబరీం శత్రుసూదనః ||
• శబర్యా పూజితః సమ్యగ్రామో దశరథాత్మజః | పంపాతీరే హనుమతా సంగతో వానరేణ హ ||
• హనుమద్వచనాచ్చైవ సుగ్రీవేణ సమాగతః | సుగ్రీవాయ చ తత్సర్వం శంసద్రామో మహాబలః ||
• ఆదితస్తద్యథావృత్తం సీతాయాశ్చ విశేషతః | సుగ్రీవశ్చాపి తత్సర్వం శ్రుత్వా రామస్య వానరః ||
• చకార సఖ్యం రామేణ ప్రీతశ్చైవాగ్నిసాక్షికమ్ | తతో వానరరాజేన వైరానుకథనం ప్రతి ||
• రామాయావేదితం సర్వం ప్రణయాద్దుఃఖితేన చ | ప్రతిజ్ఞాతం చ రామేణ తదా వాలివధం ప్రతి ||
• వాలినశ్చ బలం తత్ర కథయామాస వానరః | సుగ్రీవః శంకితశ్చాసీన్నిత్యం వీర్యేణ రాఘవే ||
• రాఘవప్రత్యయార్థం తు దుందుభేః కాయముత్తమమ్ | దర్శయామాస సుగ్రీవో మహాపర్వత సన్నిభమ్ ||
• ఉత్స్మయిత్వా మహాబాహుః ప్రేక్ష్య చాస్థి మహాబలః | పాదాంగుష్ఠేన చిక్షేప సంపూర్ణం దశయోజనమ్ ||
• బిభేద చ పునః సాలాన్సప్తైకేన మహేషుణా | గిరిం రసాతలం చైవ జనయన్ప్రత్యయం తదా ||
• తతః ప్రీతమనాస్తేన విశ్వస్తః స మహాకపిః | కిష్కింధాం రామసహితో జగామ చ గుహాం తదా ||
• తతోఽగర్జద్ధరివరః సుగ్రీవో హేమపింగళః | తేన నాదేన మహతా నిర్జగామ హరీశ్వరః ||
• అనుమాన్య తదా తారాం సుగ్రీవేణ సమాగతః | నిజఘాన చ తత్రైనం శరేణైకేన రాఘవః ||
• తతః సుగ్రీవవచనాద్ధత్వా వాలినమాహవే | సుగ్రీవమేవ తద్రాజ్యే రాఘవః ప్రత్యపాదయత్ ||
• స చ సర్వాన్సమానీయ వానరాన్వానరర్షభః | దిశః ప్రస్థాపయామాస దిదృక్షుర్జనకాత్మజామ్ ||
• తతో గృధ్రస్య వచనాత్సంపాతేర్హనుమాన్బలీ | శతయోజనవిస్తీర్ణం పుప్లువే లవణార్ణవమ్ ||
• తత్ర లంకాం సమాసాద్య పురీం రావణపాలితామ్ | దదర్శ సీతాం ధ్యాయంతీమశోకవనికాం గతామ్ ||
• నివేదయిత్వాఽభిజ్ఞానం ప్రవృత్తిం చ నివేద్య చ | సమాశ్వాస్య చ వైదేహీం మర్దయామాస తోరణమ్ ||
• పంచ సేనాగ్రగాన్హత్వా సప్త మంత్రిసుతానపి | శూరమక్షం చ నిష్పిష్య గ్రహణం సముపాగమత్ ||
• అస్త్రేణోన్ముక్తమాత్మానం జ్ఞాత్వా పైతామహాద్వరాత్ | మర్షయన్రాక్షసాన్వీరో యంత్రిణస్తాన్యదృచ్ఛయా ||
• తతో దగ్ధ్వా పురీం లంకామృతే సీతాం చ మైథిలీమ్ | రామాయ ప్రియమాఖ్యాతుం పునరాయాన్మహాకపిః ||
• సోఽభిగమ్య మహాత్మానం కృత్వా రామం ప్రదక్షిణమ్ | న్యవేదయదమేయాత్మా దృష్టా సీతేతి తత్త్వతః ||
• తతః సుగ్రీవసహితో గత్వా తీరం మహోదధేః | సముద్రం క్షోభయామాస శరైరాదిత్యసన్నిభైః ||
• దర్శయామాస చాత్మానం సముద్రః సరితాం పతిః | సముద్రవచనాచ్చైవ నలం సేతుమకారయత్ ||
• తేన గత్వా పురీం లంకాం హత్వా రావణమాహవే | రామః సీతామనుప్రాప్య పరాం వ్రీడాముపాగమత్ ||
• తామువాచ తతో రామః పరుషం జనసంసది | అమృష్యమాణా సా సీతా వివేశ జ్వలనం సతీ ||
• తతోఽగ్నివచనాత్సీతాం జ్ఞాత్వా విగతకల్మషామ్ | బభౌ రామః సంప్రహృష్టః పూజితః సర్వదైవతైః ||
• కర్మణా తేన మహతా త్రైలోక్యం సచరాచరమ్ | సదేవర్షిగణం తుష్టం రాఘవస్య మహాత్మనః ||
• అభిషిచ్య చ లంకాయాం రాక్షసేంద్రం విభీషణమ్ | కృతకృత్యస్తదా రామో విజ్వరః ప్రముమోద హ ||
• దేవతాభ్యో వరం ప్రాప్య సముత్థాప్య చ వానరాన్ | అయోధ్యాం ప్రస్థితో రామః పుష్పకేణ సుహృద్వృతః ||
• భరద్వాజాశ్రమం గత్వా రామః సత్యపరాక్రమః | భరతస్యాంతికం రామో హనూమంతం వ్యసర్జయత్ ||
• పునరాఖ్యాయికాం జల్పన్సుగ్రీవసహితశ్చ సః | పుష్పకం తత్సమారుహ్య నందిగ్రామం యయౌ తదా ||
• నందిగ్రామే జటాం హిత్వా భ్రాతృభిః సహితోఽనఘః | రామః సీతామనుప్రాప్య రాజ్యం పునరవాప్తవాన్ ||
• ప్రహృష్టముదితో లోకస్తుష్టః పుష్టః సుధార్మికః | నిరామయో హ్యరోగశ్చ దుర్భిక్షభయవర్జితః ||
• న పుత్రమరణం కించిద్ద్రక్ష్యంతి పురుషాః క్వచిత్ | నార్యశ్చావిధవా నిత్యం భవిష్యంతి పతివ్రతాః ||
• న చాగ్నిజం భయం కించిన్నాప్సు మజ్జంతి జంతవః | న వాతజం భయం కించిన్నాపి జ్వరకృతం తథా ||
• న చాపి క్షుద్భయం తత్ర న తస్కరభయం తథా | నగరాణి చ రాష్ట్రాణి ధనధాన్యయుతాని చ ||
• నిత్యం ప్రముదితాః సర్వే యథా కృతయుగే తథా | అశ్వమేధశతైరిష్ట్వా తథా బహుసువర్ణకైః ||
• గవాం కోట్యయుతం దత్వా విద్వద్భ్యో విధిపూర్వకమ్ | అసంఖ్యేయం ధనం దత్వా బ్రాహ్మణేభ్యో మహాయశాః ||
• రాజవంశాన్ శతగుణాన్ స్థాపయిష్యతి రాఘవః | చాతుర్వర్ణ్యం చ లోకేఽస్మిన్ స్వే స్వే ధర్మే నియోక్ష్యతి ||
• దశవర్షసహస్రాణి దశవర్షశతాని చ | రామో రాజ్యముపాసిత్వా బ్రహ్మలోకం ప్రయాస్యతి ||
• ఇదం పవిత్రం పాపఘ్నం పుణ్యం వేదైశ్చ సమ్మితమ్ | యః పఠేద్రామచరితం సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే ||
• ఏతదాఖ్యానమాయుష్యం పఠన్రామాయణం నరః | సపుత్రపౌత్రః సగణః ప్రేత్య స్వర్గే మహీయతే ||
• పఠన్ ద్విజో వాగృషభత్వమీయా-
• -త్స్యాత్ క్షత్రియో భూమిపతిత్వమీయాత్ |
• వణిగ్జనః పణ్యఫలత్వమీయా-
• -జ్జనశ్చ శూద్రోఽపి మహత్త్వమీయాత్ ||
• ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే బాలకాండే ప్రథమః సర్గః ||